در بند 21 ماده یک این قانون، عناوین برخی نهادهای مالی ذکر شده است. در این مقاله برآنیم تا هر یک از نهادهای مالی را که نام آنها در بند 21 ماده یک این قانون آمده است، دسته‌بندی کنیم.
نهادهای مالی در قانون بازار اوراق بهادار را می‌توانیم به3 دسته کلی زیر تقسیم کنیم:
دسته اول: نهادهایی هستند که به‌عنوان واسطه معاملات اوراق بهادار عمل می‌کنند مثل شرکت‌های کارگزاری و شرکت‌های تأمین سرمایه. شرکت‌های کارگزاری دستورات مشتریان خود مبنی بر خرید و فروش اوراق بهادار را در بازار ثانویه اجرا می‌کنند. بخشی از وظیفه کارگزار معامله‌گران نیز مشابه شرکت‌های کارگزاری است. وظیفه اصلی شرکت‌های تأمین سرمایه نیز واسطه‌گری در فروش اوراق بهادار در بازار اولیه سرمایه است.
دسته دوم: واسطه‌هایی هستند که سرمایه‌ها را از سرمایه‌گذاران دریافت می‌کنند و به نام خودشان در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کرده و سود حاصل را بین این اشخاص تقسیم می‌کنند. روشن است که تصمیم به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار نیازمند تخصص است و هر سرمایه‌گذار لزوما چنین تخصصی را ندارد.
شرکت‌های مادر (هلدینگ)، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سبدگردان‌ها و صندوق‌های بازنشستگی که در قانون از آنها نام برده شده است، جزء نهادهای مالی دسته دوم محسوب می‌شوند. این نهادها در قوانین برخی کشورهای دیگر نظیر آمریکا تحت عنوان شرکت‌های سرمایه‌گذاری نامگذاری شده‌اند. دیدگاه اولیه برای اجرای قانون بازار اوراق بهادار آن است که نهادهای مذکور را از نظر نوع فعالیت و ساختار حقوقی به شرح زیر تعریف کنیم:
دسته سوم: از نهادهای مالی نه واسطه خرید و فروش اوراق بهادار می‌شوند و نه سرمایه دیگران را مدیریت می‌کنند، بلکه خدمات تخصصی دیگری در بازار سرمایه ارائه می‌دهند که در ذیل به تشریح آنهایی که نامشان در قانون آمده است، می‌پردازیم:
1 - مؤسسات رتبه‌بندی: قاعدتاً این مؤسسات اوراق بهادار صادره از طرف ناشران (شرکت‌ها) را از نظر میزان ریسک درجه‌بندی کرده و معلوم می‌کنند ریسک یک نوع ورقه بهادار در مقایسه با سایر اوراق بهادار بیشتر، مساوی یا کمتر است.
2 - مشاوران سرمایه‌گذاری: براساس تعریف قانون، مشاوران سرمایه‌گذاری شخصیت حقوقی دارند و نقش آنها ارائه مشاوره به سرمایه‌گذاران و راهنمایی آنان است. متخصصانی که به استخدام این مشاوران درمی‌آیند، باید اخلاق حرفه‌ای را رعایت کنند و منافع مشتریان خود را بر منافع خود و کارفرمای خود ترجیح دهند.
3 - شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی: این شرکت‌ها اطلاعات مالی ناشران اوراق بهادار و همچنین اطلاعات مربوط به معاملات اوراق بهادار را جمع‌آوری و پردازش کرده، در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند.
4 - بازارگردان‌ها: هدف از بازارگردانی اوراق بهادار در بازار ثانویه، افزایش نقدشوندگی اوراق بهادار است. بازارگردان روی اطلاعات یک ورقه بهادار خاص تمرکز می‌یابد و با تحلیل آنها، بهترین مظنه‌های قیمت را ارائه می‌دهد.
5 - شرکت‌های سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه: قبل از اینکه بتوان اوراق بهادار را در بازار ثانویه(بورس اوراق بهادار) معامله کرد، لازم است اقداماتی شامل ثبت مشخصات اوراق بهادار و مالکان اولیه آنها، مشخصات ناشر اوراق بهادار و تعداد اوراق بهادار منتشر شده در رایانه‌های مربوط به انجام معاملات، صورت پذیرد. همچنین پس از انجام هر معامله لازم است مالکیت اوراق بهادار از فروشنده به خریدار منتقل شود، گواهی مالکیت فروشنده باطل و گواهی جدیدی برای خریدار صادر شود و وجوه مربوط از خریدار اخذ شده و به فروشنده پرداخت شود. این عملیات که اصطلاحاً به عملیات قبل و بعد از انجام معاملات معروف است، توسط شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه صورت می‌گیرد.
